Φράση:

Η συντακτική δομή που περιλαμβάνει περισσότερες από μία λέξεις και δεν είναι πρόταση, δηλαδή δεν έχει την τυπική προτασιακή δομή Υποκείμενο - Κατηγόρημα. Από τον συνδυασμό των φράσεων προκύπτουν οι προτάσεις, ενώ από την ανάλυσή τους οι λέξεις.

Οι βασικές κατηγορίες των φράσεων είναι η ονοματική (π.χ μεγάλοσκυλί), η ρηματική (π.χ. έπεσε κάτω), η προθετική (π.χ. προς τα αριστερά), η επιρρηματική (π.χ. πολύ αργά) και η επιθετική (π.χ. καλός και όμορφος).

Πρόταση:

Είναι η βασική μονάδα του λόγου με την έννοια ότι έχει σημασιακή και συντακτική αυτονομία· σημασιακή αυτονομία, στον βαθμό που εκφράζει μια ''πλήρη σκέψη'', αφού η πρόταση είναι συνδυασμός ενός ειδικού και ενός γενικού όρου, ενός ονόματος και ενός κατηγορήματος. Η συντακτική της αυτονομία, το γεγονός δηλαδή ότι η πρόταση -αντίθετα από άλλες μικρότερες μονάδες (ή ''μέρη του λόγου'') όπως η φράση, το ουσιαστικό, το επίρρημα κλπ.- μπορεί να ''σταθεί μόνη της'' στον λόγο, είναι απόρροια της σημασιακής της αυτονομίας. Αν όμως η πρόταση είναι αυτόνομη από σημασιακή και συντακτική άποψη, από επικοινωνιακή άποψη δεν είναι αυτόνομη. Ο προφορικός λόγος δεν συγκροτείται από αυτόνομες προτάσεις, αλλά από προτάσεις που διαπλέκονται για να δομήσουν διαλόγους, δηλαδή κείμενα. Η ίδια η συντακτική συγκρότηση της πρότασης αντανακλά αυτή τη διαπλοκή. 'Ετσι, η επιλογή του οριστικού ή του αόριστου άρθρου, π.χ. το παιδί ήρθε/ένα παιδί ήρθε καθορίζεται από τις παραδοχές που κάνει ο ομιλητής για το κοινό απόθεμα πληροφοριών που μοιράζεται με τον συνομιλητή του. Η επιλογή του οριστικού άρθρου, για παράδειγμα, υπονοεί ότι ο ομιλητής θεωρεί δεδομένη τη γνώση του συνομιλητή του γι' αυτό το οποίο γίνεται λόγος (ποιο παιδί, στο παραπάνω παράδειγμα). Η επιλογή του αόριστου άρθρου από την άλλη, υπονοεί την αντίθετη παραδοχή (βλ. θέμα/σχόλιο). Η έμφαση, η αντιδιαστολή, η σειρά των λέξεων (π.χ. τον συνάντησα τον Γιάννη/τον Γιάννη συνάντησα ) και οι επιτονικοί χρωματισμοί κινητοποιούνται, επίσης, από τη διαπλοκή των προτάσεων στη συγκρότηση του κειμένου -της επικοινωνίας.

Λέξη:

Για τους ομιλητές μιας γλώσσας, η λέξη είναι μια ολοκληρωμένη, φωνητικά και σημασιολογικά, ενότητα. Γι' αυτό τείνουμε ως ομιλητές να θεωρούμε τη λέξη ως τη βασική μονάδα του λόγου. Τις περισσότερες φορές η λέξη αναλύεται σε επιμέρους μονάδες που είναι φορείς σημασίας (βλ. και μόρφημα). Γι' αυτό τον λόγο η έννοια "λέξη" θα πρέπει να κατανοηθεί μέσω της βασικότερης έννοιας "μόρφημα" και των κατηγοριών της: λεξικών και γραμματικών μορφημάτων, τα οποία διακρίνονται σε παραγωγικά και κλιτικά. Αυτό δηλαδή που ονομάζεται πολλές φορές "απλή", "ριζική" ή "πρωτότυπη" λέξη, είναι στην ουσία συνδυασμός ενός λεξικού μορφήματος συνήθως με κάποιο κλιτικό μόρφημα, π.χ. άνθρωπ-ος· ενώ η σύνθετη λέξη αποτελεί συνδυασμό δύο λεξικών μορφημάτων με κάποιο κλιτικό μόρφημα, π.χ. αγρι-άνθρωπ-ος. Αντίστοιχα, η παράγωγη λέξη είναι συνδυασμός ενός λεξικού με ένα παραγωγικό μόρφημα, συν το κλιτικό μόρφημα, π.χ. ανθρώπ-ιν-ος.